Ortodonti Tedavi Sonrası Çocuklarda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ortodonti tedavisi ile çene yapısındaki bozukluklar düzeltilir ve dişler ideal konuma getirilerek estetik bir şekilde dizilir. Tedavi sonunda dişlerin yeni pozisyonlarını koruyabilmek için dikkat edilmesi gereken özel bir dönem başlar. Aktif ortodontik tedavinin devamı olan bu süreç, pekiştirme dönemi (retansiyon dönemi) olarak adlandırılır ve tedavi başarısının kalıcı hale gelmesinde kritik rol oynar.

Retansiyon dönemi nedir?

Retansiyon dönemi, aktif ortodontik tedavinin bitiminde elde ettiğimiz dişlerin pozisyonlarını koruduğumuz ‘pasif’ döneme verilen isimdir. Ortodonti tedavisinin ardından dişlerin etrafındaki kaslar, kemik dokusu ve dişeti yeni konumlarına alışmaya başlar. Ortodontik tedavi ile yer değiştiren dişleri yeni konumlarında tutabilmemiz için mutlaka bir apareye ihtiyacımız vardır. ‘Retainer’ adı verilen bu apareyler sabit veya takıp çıkarılabilen (hareketli) apareyler olmak üzere iki şekildedir. Hareketli retainerlar, damaklık şeklinde apareyler veya şeffaf plak şeklinde apareylerdir. Sabit retainer (iç sabit tel) ise çok sarımlı ince bir telden yapılmaktadır. Bu ince tel, üst ve alt ön dişlerinizin arka tarafına özel yapışıtırıcılarla yapıştırılmaktadır. Dişlerin arka tarafına yerleştirildiği için dışarıdan görülmemektedir. Aynı zamanda telin üzeri yapıştırıcılarla kaplı olduğu için dilinize rahatsızlık vermemektedir.

Retansiyon (pekiştirme) apareyi nasıl olmalıdır?

Retansiyon döneminde aparey seçimi, ortodontik tedavi sırasında uygulanan hareket cinsine, elde edilen final diş pozisyonlarının birbiriyle ilişkisine ve hasta kooperasyonuna göre değişkenlik gösterir ve ortodonti uzmanı tarafından uygun olan aparey türü seçilir. Biz Kadıköy Dentway Diş kliniğimizde hem sabit retainer hem hareketli retainerları hastalarımızda kullanmaktayız.

Retansiyon döneminde hastanın beslenme alışkanlıkları retainerın stabilitesi açısından önem arz eder. Özellikle sabit retainer kullanan hastaların bu dönemde sert gıdaları ısırmaktan kaçınması gerekmektedir. Hastalara yiyecekleri dilimlemeleri önerilmektedir.

Bunun haricinde; parmak emme, dudak ısırma, dil itimi veya tırnak yeme gibi alışkanlıklar ortodonti sonrası dişlerin geri bozulmasına neden olup ikincil bir tedavi gereksinimini doğurabilir. Bu alışkanlıklar tekrar başlarsa, erken dönemde ortodontik değerlendirme yapılmalıdır ve önlem alınmalıdır.

Ayrıca bu dönemdeki ağız hijyeni büyük önem taşımaktadır. Sabit retainerlar plak ve diş taşı birikimi için elverişli alan olduklarından, bu bölgenin hem diş fırçası hem de özel diş ipiyle temizliği sağlanmalıdır. Dişler günde en az iki kez fırçalanmalı ve fırçalanmanın üzerine diş araları diş ipiyle temizlenmelidir. Bu hastaların profesyonel olarak 6 ay-yılda bir diş taşı temizliği yaptırmaları önerilmektedir.

Hangi sıklıkta kontrole gelinmelidir?

Retansiyon apareyinin tesliminden sonra dikkat edilmesi gereken bir önemli husus da hekim ile hastanın görüşme aralıklarıdır. Bu aralık, 6 ay ile 1 yıl arasında değişmektedir. Biz Dentway diş kliniği olarak retansiyon dönemindeki olası değişimlerin gözden kaçmaması için retansiyon dönemindeki hastalarımızın 6 ayda bir kontrolünü sağlamaktayız.

Gerekirse miyofonksiyonel egzersiz veya davranışsal destek uygulanabilir.

Ortodonti tedavisi sonrası bakım, tedavinin kendisi kadar önemlidir.
Retainer’ın düzenli kullanımı, ağız hijyenine özen gösterilmesi ve kontrollerin aksatılmaması; dişlerin stabil kalmasını ve tedavi sonucunun uzun yıllar korunmasını sağlar.
Bu dönemde gösterilen özen, sağlıklı ve estetik bir gülüşün kalıcılığını garanti eder.

1. Pekiştirme (Retansiyon) Dönemi

Ortodontik tedavi bittikten sonra dişlerin yeni pozisyonlarının korunması için “retainer” (pekiştirme apareyi) kullanılır.

• Şeffaf plak (Essix) veya sabit retainer teli uygulanabilir.
• Şeffaf plak kullanılıyorsa ilk 6 ay günde 20–22 saat, sonrasında yalnızca geceleri takılması gerekebilir.
• Sabit retainer varsa dişlerin arkasındaki telin kırılmadığından veya kopmadığından emin olunmalıdır.
• Retainer kaybolursa, kırılırsa veya sıkı gelmezse vakit kaybetmeden ortodontiste başvurulmalıdır.

2. Beslenme Alışkanlıkları

• Sert ve yapışkan gıdalar (karamel, lokum, sakız, fındık, sert elma gibi) hem tellerin hem de dişlerin stabilitesini olumsuz etkileyebilir.
• Dişler yeni pozisyonlarına alışırken çok sert ısırmalardan kaçınılmalıdır.
• Asitli içecekler ve yüksek şekerli gıdalar diş minesine zarar verebilir; düzenli fırçalama daha da önemli hale gelir.

3. Ağız ve Diş Hijyeni

• Pekiştirme dönemi boyunca günde en az iki kez diş fırçalanmalı, diş ipi veya ara yüz fırçası kullanılmalıdır.
• Sabit retainer’ı olan çocuklarda, telin çevresine biriken plağın temizliği özellikle dikkat gerektirir.
• Ortodontist kontrolünde profesyonel diş temizliği yılda 1 kez önerilir.

4. Ağız Alışkanlıklarının Kontrolü

• Parmak emme, dil itimi, tırnak yeme veya dudak ısırma gibi alışkanlıklar tedavi sonrası dişlerin geri bozulmasınaneden olabilir.
• Bu alışkanlıklar yeniden başlarsa, erken dönemde davranışsal destek veya miyofonksiyonel egzersiz gerekebilir.

⏰ 5. Kontrollerin Devamı

• Retainer takıldıktan sonra ilk kontrol genellikle 1–3 ay içinde, daha sonra 6 ayda bir yapılır.
• Ortodontist, dişlerin stabilitesine göre kontrollerin sıklığını azaltabilir veya gerekirse yeniden pekiştirme apareyi düzenleyebilir.

6. Çocuğun Psikolojik ve Estetik Uyumu

• Tedavi sonrası gülümseme görünümündeki değişiklikler çocuğun özgüvenini olumlu etkiler; ancak bazı çocuklar aparey sonrası dişlerindeki “boşluk hissine” alışmakta zorlanabilir.
• Aile desteği ve düzenli motivasyon, yeni ağız yapısına uyumu kolaylaştırır.