ÇOCUKLARDA DİŞ ÇÜRÜĞÜ GELİŞME
“Diş çürüğü” karbonhidratların bakteri plağı içerisindeki mikroorganizmalar tarafından parçalanmasıyla oluşan organik asidin diş sert dokularında meydana getirdiği demineralizasyondur. Çürüğün gelişiminde rol oynayan başlıca faktörler konak yani yatkın dişler, çürük yapıcı bakterilerin varlığı, beslenmedeki karbonhidratlar (şeker) ve yeterli süredir.
KONAK x MİKROORGANİZMA x KARBONHİDRAT x SÜRE = ÇÜRÜK
Bu faktörlerden birinin olmaması yani sıfır olması halinde denkleme göre çürük değeri de sıfır olmaktadır. Yani çürük oluşmamaktadır. Bu da çürükten korunmada diş fırçalama kadar beslenme alışkanlıklarının da ne kadar büyük önem taşıdığını göstermektedir. Karbonhidrattan zengin gıda alımı çürük insidansını arttırır. Bunun yanı sıra karbonhidrat türü yiyeceklerin alınım sıklığının da çürük gelişiminde önemli rolü vardır. Yapılan araştırmalar plak pH’sının karbonhidrat alımından sonra 30 dakika süre ile karyojenik seviyede kaldığını göstermiştir. Buna göre öğün aralarında atıştırma şeklinde tekrarlayan karbonhidrat alınımı diş yüzeyinde hemen sabit bir asidik ortam oluşturabilir. Diş plağında oluşan asitler plak pH’sını birkaç dakikada çürük başlatabilecek kritik seviyeye ( 5,5) düşürürler. Bu değerin altında diş sert dokularının demineralizasyonu başlar. Dişte mineral kaybı olur ve çürük kavitesi oluşur.
ÇOCUKLARDA DİŞ FIRÇALAMA
Yapılan araştırmalar göstermiştir ki Türkiye’deki diş fırçalama sıklığı, diş fırçası ve macunu tüketimi, gelişmiş Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça düşük seviyede kalmaktadır. Bu nedenle diş fırçalama alışkanlığı kesinlikle küçük yaşta edinilmesi gereken bir alışkanlıktır. Bunun sağlanmasında da özellikle ebeveynlere önemli görevler düşmektedir.
Öncelikle çocuklarına rol model olarak kendileri diş fırçalamayı ihmal etmeyip çocuklarının bunu onlarda gözlemlemelerini sağlamalıdırlar. Çocuklarda süt dişleri yaklaşık 6 ila 8 ay civarında sürmeye başlar. İlk süt dişleri sürmeye başladığı andan itibaren ağız ortamındaki bakterilerle temas halinde olacağından diş temizliği de yapılmaya başlanmalıdır. İlk etapta fırça ile yapılamayacağı için temiz bir tülbent parçası, steril gaz tampon ya da özel olarak hazırlanmış parmak fırçaları ile ebeveynlerin diş üzerinde biriken gıda artıklarını temizlemesi gerekmektedir. Yumuşak hareketler ile hafif bastırarak masaj yapar gibi diş temizliği yapılır. Böylelikle çocuklar rahatsız olmadan dişleri temizlenecek aynı zamanda masaj etkisiyle de diş sürme sıkıntıları da azalacaktır.
Tüm süt dişlerinin sürmesi 2,5 -3 yaş civarı tamamlanır. 1,5 -2 yaşından itibaren de çocuk, diş fırçası ile tanıştırılmalıdır. Öncelikle bir oyun şeklinde kendi fırçalamasına izin verilmeli, sonrasında da anne-baba detaylı olarak dişlerin tüm yüzeylerini temizlemelidir. Günde 2 defa, sabah kahvaltıdan sonra ve akşam yatmadan önce olmak kaydıyla 2 dakikadan az olmamak koşuluyla dişleri fırçalamak yeterli olacaktır. Fırçalama sırasında macun kullanımına gerek yoktur. 3 yaşından itibaren ise floridsiz ya da düşük florid oranlı macunlar kullanılabilir. Ayrıca yüksek çürük riski, fırçalama süresinin kısa olması gibi nedenlerle arayüz çürükleri ile sıklıkla karşılaşılmakta, önlemek için ise çocuklarda da düzenli olarak diş ipi kullanılmalıdır. Piyasada yüksek kalitede üretilmiş birçok diş fırçası bulunmaktadır. Bu fırçalardan çocuğun yaş grubuna uygun boyutta ve çok sert olmayan yumuşak fırçalar tercih edilmeli, kullanım şartlarına göre değişkenlik gösterse de ortalama 3 ayda bir diş fırçası da değiştirilmelidir. Çocuklara diş fırçalama alışkanlığı kazandırmak başlangıçta çok da kolay olmayacaktır. Sabırlı ve istikrarlı davranmak gerekmektedir. Zorlayıcı değil yönlendirici olunmalıdır.
Fırçalama işlemini çocuk için daha eğlenceli hale getirebilecek kum saati, diş fırçalama tabloları, diş fırçalama aplikasyonları gibi basit yöntemler uygulanabilir. Düzenli aralıklarla yapılacak olan pedodontist kontrollerinin de çocuklarda motivasyonu artırıcı etkisi olacaktır. Çocuk dişçisi ile görüşebilirsiniz.
