Kardiyovasküler hastalıklar, kalp veya arter ve ven olarak adlandırılan kan damarlarının hastalıklarını içeren gruba verilen genel bir isimlendirmedir. Dolayısıyla kardiyovasküler hastalık, dolaşım sistemini etkileyen herhangi bir hastalığı ifade eder. Kardiyovasküler hastalıklar, koroner kalp hastalığı, ateroskleroz, akut miyokardiyal infeksiyonlar, inme gibi çeşitli kalp ve damar ile ilgili durumları kapsarlar.
Kardiyovasküler hastalıklar dünya çapında ölümlerin en büyük nedenidir. Son yirmi yıl içinde, kardiyovasküler hastalıklardan ölüm oranları yüksek gelirli ülkelerde düşmüş olsa da hastalık ve ölüm oranları düşük ve orta gelirli ülkelerde şaşırtıcı derecede hızlı bir şekilde artmıştır.
Türkiye’de 1990 yılında başlamış ve devam etmekte olan “Türk Erişkinlerinde Kalp Hastalığı ve Risk Faktörleri” (TEKHARF) çalışmalarına göre, ülkemizde yaşı 20’nin üzerinde olan her bin erkekten 90’ında ve kadınların da 71’inde kalp ve damar hastalığı mevcuttur. TEKHARF kalp damar sağlığı önerileri içinde ağız diş sağlığı ile ilgili öneriler de bulunmaktadır.
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de periodontal hastalık olarak adlandırdığımız dişeti hastalıklarının görülme oranı yüksektir. Yaşla artan periodontal hastalık, erken diş kayıplarının da başlıca nedenidir.
Periodontitis, dişin destek dokularında mikroorganizmalar sebebiyle meydana gelen enflamasyonun oluşturduğu ve kemik kaybı ile seyreden enfeksiyöz bir hastalıktır. Periodontitisin primer nedeni mikroorganzimalardır. Fakat hastalığın şiddetini belirleyen vücudun, bu organizmalara karşı verdiği cevaptır.
Periodontitis , sistemik inflamasyon düzeylerinde de artışa yol açar. Ayrıca bakteriler ve ürünleri kan dolaşımı ile ya serbest ya monositler ya da nötrofiller gibi dolaşan hücreler içinde kalp dokuları gibi uzak yerlere taşınabilirler.
Son yıllarda periodontal hastalıklar ve ilgili patojenlerin kardiyovasküler hastalık, inme, prematüre veya düşük kilo ağırlıklı bebekler, pulmoner infeksiyonlar, diyabet, osteoporoz, obesite, romatoid artrit, renal hastalıklar ve hatta Alzheimer hastalığı gibi sistemik durumlarla ilişkili olduğu gösterilmiştir. Periodontal hastalıkların başlıca nedeni kötü ağız hijyenidir. Ağız dışı risk faktörleri sigara içme, diyabet, genetik, mental anksiyete, depresyon, obesite ve hareketsiz yaşamdır. Duyarlı bir kişide iki birbirinden bağımsız inflamatuvar hastalıklar olarak varolan periodontitis ve kardiyovasküler hastalık risk faktörleri ortaktır. Hem periodontal hastalık hem kardiyovasküler hastalıkta vücuttaki iltihabi durumlarda kanda seviyesi artan bir laboratuvar bulgusu olan, serum C-reaktif protein (CRP)’nin düzeyi yükselir.
Bilinen kalp-kapak hastalığı olan hastalarda periodontal hastalık ve dental işlemler ciddi risk oluşturabilmektedir. Çünkü dişeti cebinde çok sayıda varolan mikroorganizmalar, dental tedavi sırasında kan yoluyla kalbe ulaşarak bakteriyel endokardit adı verilen duruma sebebiyet verebilir. Dolayısıyla bakteriyel endokardit hala önemli bir morbidite ve mortalite ile ciddi bir hastalık olmaya devam etmektedir.
Yine periodontitis ve aterosklerotik kardiyovasküler hastalık ilişkisi üzerine Amerikan Kardiyoloji Dergisi ve Periodontoloji Dergisi’nde 2009 yılında bir ortak rapor yayınlanmıştır. Bu raporda orta ve ciddi periodontitisli hastalarının kardiyovasküler hastalıkların artan olası riskleri konusunda bilgilendirilmeleri ve birden çok risk taşıyanların tıbbi yönden değerlendirilmeleri önerilmiştir.
Doğru ve düzenli ağız bakımı, diş çürüklerinin, gingivitis periodontitis olarak adlandırılan dişeti hastalıklarının ve odontojenik enfeksiyonlar gibi risklerin oluşmasını önlemekte en etkili yöntemdir. Hastalarımızın diş ve dişeti hastalıklarının değerlendirilmesinde ve yapılacak dental tedavilerin planlanmasında, genel sağlığın da bir bütün olarak düşünülmesi, daha sağlıklı bir çözüm getiricektir.
DR. CANAN KABADAYI
