Protez diş veya dişler insanların eksik olan dişlerinin ve dişeti dokularının yerine konulan suni yapılardır. Diş ve çevre dokuları taklit eden bu yapılar genellikle seramik, akrilik veya zirkonyum gibi materyallerden üretilmektedir. Genel olarak bu protez dişler 3 ana başlıkta ayrılabilirler.

Sabit protezler- Yarı sabit protezler- Hareketli protezler

Sabit protezler

Eksik olan dişin yerine konulan bir ya da daha fazla dişi ilgilendiren ürünlerdir. Bunlar genellikle yapıştırılarak uygulanır. Yapıştırma dışında implant üstü protezlerde vidalama tekniği de son yıllarda çok fazla uygulanır oldu. Sabit protezlerde önceki yıllarda çok fazla plastik ve akrilik denilen malzemeler kullanılmıştır. Ancak, yaklaşık son 20 yıldır bu malzemelerin zararlarının anlaşılması ve ekonomik olarak alım gücünün artmasıyla seramik veya zirkonyum gibi doku dostu materyaller kullanılmaya başlanmıştır. Sabit protezler ağızda uzun yıllar kaldığı için mevcut komşu dokularla olan ilişkisi çok önemlidir. Bu nedenle kullanılan malzemeler ve protezlerin anatomik yapıya uygun yapılması uzun dönem sonuçları açısından kıymetlidir.

Sabit protezlerde alt yapı olarak metal alaşımları ve zirkonyum kullanılmaktadır. Eksik bir diş veya dişlerin tedavisinde gerçek dişi taklit eden seramik dış yüzeyli protezler yapılır. Bu protezler kesik dişlerin üzerine veya implantların üzerine yapıştırılır.

Örneğin;

Porselen kuron

Zirkonyum kuron

İnley/ onley

Lamina seramik

Köprü porselen kaplamalar

Hibrit seramikler

İmplantüstü seramik kaplamalar

Yarı sabit protezler

Genellikle son dönemde implantların üzerine yapılan işlemlerdir. Önceki yıllarda az sayıda kalmış  dişlerin üzerine yapılan bir uygulamaydı. Şimdiki durumda daha çok implant sayısının bazı nedenlerle yetersiz yapıldığı durumlarda örneğin 2 ya da 4 adet yapıldığı durumlarda 14 dişin konulması için bu işleme ihtiyaç vardır. Hasta istediğinde dişlerini çıkarabilir ama dişler kendi kendine yerinden çıkmaz. Genelde çıt-çıtlı protez diye bilinir. Haraketli protezden farkı dişlerin oynamamasıdır.

Örneğin;

Teleskop protezler

Locaterlı protez

Ball ataşmanlı protez

Hassas tutuculu protezler

Hareketli protezler

Ağzında hiç dişi kalmayan  ya da kalan dişlerden de çok destek alamayacağımız durumlarda uygulanan bir protez türüdür. Protezi yerinde tutacak bir şey pek yoktur. Protezler ya vakumla ya da kalan birkaç dişe kancalar gibi kroşe denilen metal parçacıklar ile tutunurlar. Yerken, içerken dişler haraket edebilir. Hatta konuşurken bile ağızdan fırlayabilir. Halk arasında damak diye bilenen uygulamadır. Genelde bu uygulamayı yaptıran tüm hastaların şikayeti vardır. Çok az kişi şikayet etmez. Onlar da dişsizliğin kader olduğuna inanan insanlardır. Eğer bu durumda iseniz mutlaka bir çözüm üretilebilir. Çözüm  olarak ya sabit bir uygulama ya da yarı sabit bir uygulama yapılabilir. Yeni tedavilerle konfora kavuşmak çok zor değildir.

PROTETİK DİŞ TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Dişlerin , dişetinin, çene kemiğinin, ağız  ve dudak çevre dokularının kaybı veya hasarlarında ilgili bölgenin tedavisi için kullanılan bir yöntemdir. Protetik diş tedavisi ana hatlarıyla dişlerin tedavi şekli olsa da diğer dokular açısından da bu branşın ilgi alanına girer. Kanser sebebiyle üst çenesini kaybetmiş bir kişinin dişlerini yapmak için önce üst çeneyi yapmak gerekir. Üst çene protez ile yapılıp daha sonra dişler bu protez üzerine yerleştirilir. Bu nedenle birbirlerinden bağımsız  olmayan bir bölgedeki tüm tedavileri kapsar.

Çene problemleri ile, Çene Yüz Protez Uzmanları daha çok ilgilenirler. Prostodontistler olarak bilinen protez uzmanları diş hekimliğinde çok önemli bir alanda çalışırlar.

Prostetik diş tedavilerinin içindeki porselen kaplama yöntemleri içerisindeki

Hareketli protezler

İnley ve onley uygulamaları

Yaprak porselenler yani lamina seramikler

Bonding uygulamaları

Obtüratörler

gibi yöntemlerin tamamı bu alana girer. Bu alanda en çok kullanılan yöntem porselen kaplamalardır. Porselen kaplamalar yani seramik materyaller de kendi aralarında çeşitlere ayrılmaktadır.

Full seramik kuronlar; hiçbir katkı malzemesi kullanılmadan sadece seramikten elde edilen kaplamalardır.

Veneer kuronlar(standart); alt yapıları metal içerikli porselen kaplamalardır.

Zirkonyum seramik kaplamalar; alt yapıları zirkonyum üst yapıları seramik olan kuronlardır.

Full zirkonyum kaplamalar; seramik içermezler tamamen zirkonyumdan üretilirler.

Lamina yaprak porselenler; dişin ön yüzeyine yapışan full seramik materyalli ince bir yapıdır. Porselen yaprakçıklar dişi tamamen sarmaz.

Hareketli protezler de kendi içinde iki ana başlıkta ayrılırlar

Yarı hareketliler ve tam hareketli total protezler.

Total protezleri kullanmak gerçekten çok zordur. Hekim tarafından yapmak da aslında bir o kadar zordur. Çünkü protezi ağızda tutacak bir materyal yoktur. Protezler ağızda vakum ile durabilmektedir. Cama bir şey asmak için kullanılan plastik vakumlara benzer bir mantığı vardır. Tükürük sayesinde ıslanır ve vakum oluşur. Total protezlerin genel prensibi budur.

Yarı Hareketli protezler diğer total protezlere göre daha başarılıdır, çünkü diş ya da diğer başka komponentlere protezi bağlamak mümkün olabilmektedir. Hasta istediğinde protezi çıkarabilir. Ancak protez kendi kendine çıkmaz.

Bu iki protez de akşam yatmadan önce  mutlaka çıkarılmalıdır.

Obtüratörler ise prostodontistlerin protetik tedavide en çok zorlandıkları alandır. Genellikle kanser veya bir kaza sonucu çene ve yüzde oluşan doku kayıplarını çeşitli materyallerle onarmaları işlemidir. Bu alandaki zorluk kanserli dokuların cerrahi sınırlarının çok zor anatomik bölgelere kadar uzanmasıdır. Bu bölgelere protetik tedavi uygulamak gerçekten de çok zordur ama ciddi oranda başarılı tedaviler uygulanmaktadır.